Араб тили шакилланиши ва ривожланиш босқичлари
Keywords:
Шарқ, Араблар, луғат, изоҳ, Бибил, Муҳаммад ибн Дурайд, Абу Убайд, Қутайба, тилшунослик мактаби, қолип, феълий, Қуръон, К. Фоллерс, К. Броккелман, Қадимги Юнон, Х-ХИ асрAbstract
Мазкур мақолада араб тилшунослигининг пайдо бўлиши ва унинг ривожи ҳақида сўз боради. Aраб тили грамматикаси, унинг яратилиши ва ривожланиши бевосита ислом дини билан боғлиқдир. Ер юзида мусулмонлар исломни ёйиш мақсадида араб жазирасидан ташқари ҳудудларни «фатҳ» қилгандан сўнг, ажнабий тил вакилларига диний манбалрни баён қилиш учун, араб тилини ўргатишга эҳтиёж сезилди.
Араб тили ўзининг қатор хусусиятлари билан бошқа тиллардан фарқ қилади, жумладан, атамалар, таърифлар, тил ҳодисаларига ёндашув ва бошқа жиҳатлари билан. Улардан бири ҳар қандай илмий тушунчанинг, албатта, дастлаб луғавий, сўнг унинг истилоҳий маʼноларига эътибор қаратилишидир. Бундай услубни бошқа тилшунослик мактабларида деярли учратмаймиз. Дарҳақиқат, бу араб назарий тилшунослигининг ўзига хос хусусияти ва ютуғидир. Араб тили грамматикасининг тарихий тараққиётида алоҳида ўрин тутувчи асарлар сирасидан Халил ибн Аҳмаднинг «Ал-Айн», Сибавайҳнинг «Ал-Китоб», Замахшарийнинг «Ал-Муфассал» асарларини санаш мумкин. Бу китоблар қаторига шубҳасиз «Ал-Хулосату фи-н-наҳв» асари ҳам киради. араб тили марфалогияси, синтаксисикаби йўналишлар алоҳида, «Наҳв илми», «Сарф илми» «Тажвид илми», «Балоғат илми» ва «Вазʼ илми»каби алоҳида фанлар кўринишига келди.
This article talks about the emergence of Arabic linguistics and its development. The grammar of the Arabic language, its creation and development is directly related to the religion of Islam. After the Muslims "conquered" the territories outside the Arabian Peninsula in order to spread Islam on earth, there was a need to teach the Arabic language in order to explain the religious sources to the representatives of foreign languages.
The Arabic language differs from other languages in a number of ways, including terms, definitions, approaches to language phenomena, and other aspects. One of them is the fact that any scientific concept should be focused first on its lexical and then on its terminological meanings. We hardly find such a style in other linguistic schools. In fact, this is a unique feature and achievement of Arabic theoretical linguistics. "Al-Ain" by Khalil ibn Ahmad, "Al-Kitab" by Sibawayh, and "Al-Mufassal" by Zamakhshari can be counted among the works that have a special place in the historical development of Arabic grammar. Al-Khulosatu fi-n-nahv is undoubtedly one of these books. Arabic language morphology, syntax, etc., separate disciplines such as "Nahv ilmi", "Sarf ilmi", "Tajvid ilmi", "Puberty ilmi" and "Waz' ilmi" appeared.
